معرفی انواع شبکه‌های بلاک‌ چین

آخرین به‌روزرسانی: ۴ بهمن ۱۳۹۹

در این مقاله قصد داریم شما را با انواع شبکه‌های بلاک‌ چین آشنا کنیم.

همان‌طور که بیت کوین، اولین ارز دیجیتال ارائه شده در جهان است، بلاک چین را به نوعی نیز می‌توان اولین نسل فراگیری تکنولوژی دفتر کل غیر متمرکز در نظر گرفت.

در حال حاضر شبکه های بلاک چینی مختلفی وجود دارند که هر یک از آنها دارای اهداف خاصی می‌باشند.

پیش از معرفی انواع شبکه بلاک‌ چین، لازم است مروری کوتاه بر این فناوری داشته باشیم.

مروری اجمالی بر تکنولوژی بلاک چین

به زبان ساده، بلاکچین را می‌توان مجموعه‌ای از چندین بلاک در نظر گرفت، که به صورت زنجیره‌ای و و توسط اصول رمزنگاری به یکدیگر متصل می‌باشند. این مجموعه، شامل داده‌های ضبط شده و تغییر‌ناپذیر می‌باشد که توسط گروهی از رایانه‌ها مدیریت می‌شود و به یک فرد یا واحد خاص تعلق ندارد. 

دلیل پیدایش انواع شبکه‌های بلاک‌ چین

قبل از معرفی انواع بلاک چین، باید بدانیم که چرا به بلاک چین‌های مختلفی نیاز داریم.

همان‌طور که می‌دانید اولین نسل بلاک چین متعلق به بیت کوین بود و توسط ساتوشی ناکاماتو، خالق ناشناس بیت کوین عرضه شد؛ این بلاک‌چین که یک بلاک چین عمومی محسوب می‌شد و مفهومی به نام تکنولوژی دفتر کل غیر متمرکز (decentralized ledger technology) را وارد دنیای فناوری کرد.

استفاده از فناوری دفتر کل غیر متمرکز، مشکلات زیادی را می‌تواند حل کند. به عنوان مثال، پیدایش تکنولوژی دفتر کل غیر متمرکز به سازمان‌ها و دیگر مراکز این امکان را داد که بدون نیاز به یک نهاد متمرکز یا واسطه، بتوانند فعالیت کنند. با این حال این تکنولوژی برای استفاده در مقاصد مختلف پاسخ‌گو نبود.

به عنوان مثال، الگوریتم مورد استفاده در بلاک چین بیت کوین، الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof-of-Work) می‌باشد. در این الگوریتم، ماینرها یا استخراج کنندگان باید برای دریافت بیت کوین، با مصرف مقداری انرژی، معادلات ریاضی پیچیده‌ای را حل کنند.

مشکل این الگوریتم این است که با افزایش تعداد ماینرها، زمان و انرژی لازم و یا به عبارتی سختی شبکه، برای حل آن معادله ریاضی نیز افزایش می‌یابد. در این شرایط هنگامی که یک سازمان برای انجام معاملات خود به سرعت مناسبی نیاز داشته باشد، این نوع بلاک چین مناسب نخواهد بود. بانک‌ها به عنوان نهادهای مالی که هر روز با معاملات زیادی سر و کار دارند، چندان تمایلی به استفاده مستقیم از این تکنولوژی نشان ندادند. فرآیند وقت گیر تایید تراکنش‌ها در بلاک چین بیت کوین، برای حجم زیاد معاملات بانک‌ها مناسب نمی‌باشد و آن‌ها را به استفاده از یک روش جایگزین، با صرف زمان کمتر، ملزم می‌کند.

از طرفی همه افراد و سازمان‌ها به دلیل اهمیت رعایت حریم خصوصی، نمی‌توانستند از این شبکه عمومی استفاده کنند. در بعضی مواقع نیز اطلاعات و دیتاهای یک سازمان، نباید در اختیار دیگران قرار داشته باشند؛ زیرا می‌توانند توسط رقبا مورد سواستفاده قرار گیرند. این در حالی است که Public BlockChain ها با شفافیتی که ارائه می‌کنند، در تضاد با این سیاست قرار می‌گیرند.

این موارد، موضوعاتی بودند که باعث شدند نسل‌های تکامل یافته شبکه بلاک‌چین، متولد شوند.

انواع بلاک‌ چین 

به طور کلی شبکه‌های بلاک چینی به چهار دسته مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

• بلاک چین عمومی (Public Blockchain)
• بلاک چین خصوصی (Private Blockchain)
• بلاک چین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)
• بلاک چین هایبرد (Hybrid Blockchain)

شبکه های بلاک چینی عمومی:  این شبکه‌های بلاک چینی کاملا منبع باز و غیر متمرکز هستند و دسترسی به آن‌ها برای عموم افراد مجاز است. معاملات این نوع بلاک چین، برای همه اعضای شبکه شفاف می‌باشد. 

بلاک چین های مورد استفاده در بیت کوین و اتریوم، از این نوع می‌باشند. 

شبکه های بلاک چینی خصوصی: برخلاف بلاک چین عمومی که کلیه تراکنش‌ها برای عموم مشارکت‌کنندگان در شبکه شفاف و قابل ردیابی است، در شبکه های بلاک چین خصوصی، به تعداد خاصی از افراد اجازه مشاهده و ردیابی تراکنش‌ها داده می‌شود. این نوع بلاک چین، بیشتر یک نوع شبکه متمرکز می‌باشد که معاملات به صورت خصوصی در آن انجام می‌شود و فقط شرکت کنندگان در معامله مجاز به مشاهده شبکه هستند.

Hyperledger، یکی از متداول ترین بلاک چین‌های خصوصیِ مورد استفاده در شرکت‌ها می‌باشد.

بلاک چین کنسرسیوم: از آن‌جا که این نوع بلاک چین‌ها، به جای یک فرد، توسط گروهی از کاربران کنترل می‌شوند، از نوع نیمه غیرمتمرکز می‌باشند. این شبکه ها غالباً توسط گروهی از شرکت‌ها که قصد دارند با همکاری یکدیگر و به منظور بهبود کسب و کار خود، از تکنولوژی بلاک چین استفاده کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شبکه‌های Quorum ،Hyperledger و Corda انواع مختلفی از بلاک چین کنسرسیوم هستند.

بلاک چین هایبرد (ترکیبی): این نوع شبکه بلاک چینی، همزمان مزایای شبکه های خصوصی و عمومی را شامل می‌شود. به عبارت دیگر این شبکه‌ها می‌توانند ضمن رعایت امنیت و حریم خصوصی کاربران، دارای شفافیت نیز باشند.

یکی از محبوب‌ترین بلاکچین‌‌های هایبرد، دراگون چین (Dragonchain) می‌باشد، که به ما اجازه می‌دهد به راحتی با بلاک چین‌های دیگر و پروتکل‌های مختلف، ارتباط برقرار کنیم.

کدامیک از  انواع بلاک چین مناسب‌تر هستند؟

پاسخ‌دهی به این سوال امری بسیار دشوار می‌باشد. هر کدام از این شبکه‌های بلاک چینی امکانات مختلفی را ارائه می‌دهند و بسته به نیاز افراد و کسب و کارهاست که باید شبکه بلاک چین انتخاب شود.

با این حال برای انتخاب صحیح، می‌توانیم مجموعه‌ای از امکانات ارائه شده توسط هر کدام از این شبکه‌ها را مرور و مقایسه کنیم:

• اطلاعات بلاک چین عمومی برای همه افراد در دسترس است و از این‌رو برای سازمان‌هایی مناسب می‌باشد که به اعتمادسازی و شفافیت نیاز دارند. در واقع این شبکه برای شرکت‌های خصوصی که نیاز به رعایت حریم خصوصی و عدم آشکارسازی اطلاعات خود دارند، مناسب نمی‌باشد. همچنین سازمان های غیردولتی یا گروه های اجتماعی می توانند به منظور ارائه تبلیغات خود، از این نوع شبکه  استفاده کنند.
• بلاک چین‌های خصوصی برای بیزینس‌هایی که به یک شبکه خصوصی (Private) نیاز دارند، اما در عین حال می‌خواهند از امکانات تکنولوژی بلاک چین استفاده کنند، مناسب می‌باشد.
• بلاک چین کنسرسیوم، به جای یک نود متمرکز یا یک شبکه غیر متمرکز، توسط مجموعه ای انتخاب شده از سازمان ها یا نودها کنترل می شود. این شبکه بلاک چینی، برای ارائه تسهیلات به سازمان‌هایی که به همکاری چندین ارگان نیاز دارند، مناسب می‌باشد. به عنوان مثال، برای تامین زنجیره مواد غذایی و دارو که ملزم به همکاری چندین برند و شرکت می‌باشد، می‌توانیم از این شبکه بلاک چینی استفاده کنیم. 
• همان‌طور که گفته شد، بلاک چین هایبرد، می‌تواند امکانات شبکه‌های خصوصی و عمومی را با یکدیگر ترکیب کند و بیشتر برای اهداف تجاری و بیزینس‌هایی که در آینده با آن‌ها رو‌به‌رو خواهیم شد، مناسب می‌باشد.

به طور کلی اگر شما صاحب یک شرکت هستید و می‌خواهید از امکانات فناوری بلاکچین بهره ببرید، بهتر است که از بلاک چین خصوصی استفاده کنید.